Een acute blindedarmontsteking, een tekenbeet of malaria: het kan je overal ter wereld overkomen. Dan is het wel zo fijn als je een zorgverzekering hebt om op terug te vallen.

Maar heb je als digitale nomade nog recht op een Nederlandse zorgverzekering? En zo niet, wat zijn dan je opties? We wagen een duik in het bos dat door de bomen amper te zien is.

Zorgverzekeringen zijn – zoals vele zaken – niet berekend op digitale nomaden. Ga je op onderzoek uit dan loop je al snel vast: nee, ik ga geen vrijwilligerswerk doen, nee ik ga niet emigreren, nee ik werk niet in het buitenland, nee ik ben geen backpacker en nee, ik word ook niet uitgezonden. FAQ’s over een reizende levensstijl zijn er nog (lang) niet op zorgverzekeringssites.

We zullen dit artikel dus maar beginnen met het slechte nieuws: wij hebben HET antwoord ook niet voor je. Er zijn mitsen, maren, haken, ogen en uitzonderingen te over en alles hangt af van je persoonlijke situatie. Toch hopen we je een stukje op weg te kunnen helpen.

De Nederlandse zorgverzekering

Als je in Nederland woont en werkt ben je wettelijk verplicht een basiszorgverzekering af te sluiten. Doe je dat niet, dan krijg je een boete. Aanbieders van zorgverzekeringen hebben op hun beurt de wettelijke plicht om iedere aanvrager voor deze verzekering als klant te accepteren.

Met de basisverzekering heb je wereldwijd recht op onvoorziene nood(zakelijke) zorg. Beland je aan de andere kant van de wereld in het ziekenhuis met een gebroken neus of knokkelkoorts, dan worden die kosten vergoed op basis van wat een behandeling in Nederland zou kosten. Om jezelf extra goed te verzekeren kun je ook nog een reisverzekering of een aanvullende zorgverzekering afsluiten.

In sommige gevallen vervalt je plicht tot een Nederlandse ziektekostenverzekering, bijvoorbeeld als je naar het buitenland verhuist of in het buitenland gaat werken. Niet alleen je plicht kan vervallen maar ook je recht. Heb je geen recht op een zorgverzekering maar doe je er wel een beroep op, dan ben je schadeplichtig tegenover je zorgverzekeraar. Aan boetes geen gebrek dus.

Stel jezelf een simpele vraag

Om er achter te komen of je een zorgverzekering in Nederland moet of mag afsluiten, moet je jezelf een simpele vraag stellen: ben ik (nog) een ingezetene van Nederland? De vraag is simpel, het antwoord niet. “Of iemand een ingezetene van Nederland is, wordt beoordeeld aan de hand van individuele omstandigheden”, schrijft een woordvoerder van Zorgverzekeraars Nederland.

Heb je een huis en een onderneming in Nederland en trek je er af en toe een maandje op uit, dan zal je gewoon je Nederlandse zorgverzekering houden. Ben je vaak of altijd op reis, dan wordt het lastiger. Het is niet per definitie zo dat de verzekeringsplicht in Nederland dan voor jou komt te vervallen. Iedere situatie is uniek, het hangt af van hoe lang je weg gaat, waar je heen gaat (een verdragsland of niet-verdragsland), wat je gaat doen, waar je staat ingeschreven, voor wie je werkt, waar je onderneming ingeschreven staat en ga zo maar door.

Wonen of werken in Nederland

In principe geldt dat iemand die langer dan acht maanden naar het buitenland gaat officieel verplicht is om zich (vijf dagen voor vertrek) af te melden bij de gemeente waar hij ingeschreven staat. In de loop van 2015 gaat naar verwachting de regel gelden dat je met een geldig adres ingeschreven moet staan bij de Gemeentelijke Basisadministratie en aangemeld moet zijn bij het Zorginstituut Nederland (ZiNL) om recht te hebben op een Nederlandse zorgverzekering. Toch is het uiteindelijk weer van je persoonlijke situatie afhankelijk of je na uitschrijving wel of niet verzekerd mag/moet blijven in Nederland.

Het kan ook zijn dat jij op reis bent maar dat je onderneming nog wel ingeschreven staat in Nederland. Dan kan het zijn dat je toch een Nederlandse zorgverzekering moet of mag afsluiten omdat dat gezien wordt als ‘werken in Nederland’. Een woordvoerder van de Kamer van Koophandel zegt daarover: “Als je bedrijf in Nederland geregistreerd staat, zal je ook bij frequent bezoek aan het buitenland toch gewoon in Nederland belasting betalen en dus ook afdracht doen voor de ziektekostenverzekering.” Hoe het precies zit in jouw geval, is weer situatieafhankelijk.

Om er achter te komen of jij in jouw specifieke situatie nog verplicht bent om een Nederlandse zorgverzekering af te sluiten en of je er nog recht op hebt, kun je het beste contact opnemen met de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Zij zijn degene die vaststellen of jij voldoet aan de voorwaarden om als ingezetene te worden aangemerkt.

Wat als je er geen recht meer op hebt?

Ben je niet meer verplicht tot een Nederlandse zorgverzekering of heb je er geen recht meer op, dan zul je op zoek moeten gaan naar een vervangende zorgverzekering. Een paar opties op een rij:

Expatverzekering.
Dit type verzekering is gericht op expats en hun gezinsleden. Vaak kun je in combinatie met een zorgverzekering ook meteen andere verzekeringen afsluiten in één pakket, zoals een reisverzekering, een arbeidsongeschiktheidsverzekering, een aansprakelijkheidsverzekering of een inboedelverzekering voor je (tijdelijke) woning in het buitenland.

Voorbeelden hiervan zijn Nederlandse expatverzekeringen zoals het Goudse Expat Pakket of internationale expatverzekeringen zoals de International Expat Inscurance, Globality Health Yougenio of Allianz International Healthcare Plan.

OOM verzekeringen – Deze verzekeringsmaatschappij is speciaal gericht op Nederlanders die naar het buitenland gaan. Ze bieden de verzekering OOM Wonen in het Buitenland en OOM Tijdelijk in het Buitenland, voor maximaal twee jaar.

Lokale zorgverzekering.
Je kunt je natuurlijk ook lokaal verzekeren, als je een verzekering kunt vinden die niet van je eist dat je in dat land woont. Esther Jacobs noemt in haar Handboek voor Wereldburgers bijvoorbeeld de Spaanse IKEA family verzekering, die voor haar uitkomst biedt. Een lokale verzekering kent echter ook nadelen. In het algemeen geldt dat er vaak geen dekking is voor repatriëring of voor (nabehandelings-) kosten bij terugkomst in Nederland en dat er vaak beperkte dekking is voor ziektekosten. Daarnaast zijn de polisvoorwaarden in andere taal en is schade claimen lastiger.

Reisverzekering
Een reisverzekering biedt normaal gesproken alleen medische dekking als er ook een zorgverzekering is afgesloten. Er bestaan echter ook speciale reisverzekering die dekking geven zonder dat in Nederland een ziektekostenverzekering loopt. Deze zijn bedoeld voor verblijven buiten Nederland van maximaal enkele jaren. Ze bieden echter geen dekking voor bestaande aandoeningen en kwalen, niet-spoedeisende hulp en preventie zorg en het verblijf in het buitenland wordt als tijdelijk gezien, dus bij langdurige behandelingen en chronische zaken zal repatriëring naar Nederland plaatsvinden. Een voorbeeld van zo’n verzekering is de JOHO special ISIS.

Meer over zorgverzekeringen voor digitale nomaden

Esther Jacobs is Wereldburger en schreef het Handboek voor Wereldburgers waarin ze ook op de zorgverzekering ingaat.

Op Around The Globe wordt in dit artikel ook vrij diep in de materie gedoken.

Je vind veel (algemene) informatie op de websites van het Zorgverzekering Informatie Centrum, de Sociale Verzekeringsbank (SVB), de Rijksoverheid en Zorginstituut Nederland (ZiNL).