Met kinderen wordt locatieonafhankelijk werken stukken ingewikkelder, met onderwijs als grootste struikelblok. Thuisonderwijs op reis is dan één van de mogelijkheden. Is dat een goede keuze en mag het eigenlijk wel?

“Thuisonderwijs op reis is één van de beste manieren om kinderen te onderwijzen en groot te brengen als 21^e eeuws wereldburgers,” schrijft de Amerikaanse Jean op haar blog Soultravelers3. Onder Amerikaanse gezinnen komt thuisonderwijs op reis al veel voor en dit driekoppige gezin is een sprekend voorbeeld. In 2006 boekten ze een enkeltje naar Amsterdam, waar hun digitale nomaden avontuur begon. Dochter Nina was toen vijf. 

Inmiddels is Nina 13 en heeft ze door 46 landen gereisd, spreekt ze meerdere talen, speelt ze verschillende instrumenten en heeft ze vrienden over de hele wereld. We zien haar op een filmpje kameel rijden door de Sahara, viool spelen bij de Turkse ruïnes van Efese, lezen in een gondel in Venetië, Flamenco dansen in Andalusie en pottenbakken in Cappadocië.

Moeder Jean: “Toen we de oude ruïnes in Griekenland en Turkije bezochten, was een Amerikaanse leraar verbaasd dat onze 8-jarige dochter meer over de Griekse Mythen wist dan hij. Het geheim? Dat we haar al reizend onderwijzen.” Als je de vele verhalen van Jean leest, lijkt thuisonderwijs op reis niet zo’n slecht idee.

Wat mag en kan in Nederland?

In ons kikkerlandje krijgen zo’n vierhonderd kinderen thuisonderwijs. Zij hebben vrijstelling van schoolinschrijving op basis van artikel 5b van de Leerplichtwet, waarbij ouders vanuit hun religie of levensovertuiging geen geschikte school voor hun kind kunnen vinden. Daarnaast ontvangen enkele duizenden kinderen thuisonderwijs wegens ongeschiktheid voor school, gebaseerd op artikel 5a van de Leerplichtwet.

Maar hoe zit dat als je in het buitenland woont of rondreist? “Dan draait het er allemaal om of het kind wel of niet staat ingeschreven in Nederland,” legt Tonnie Nijenhuis van de Nederlandse Vereniging voor Thuisonderwijs uit. “Zolang een kind staat ingeschreven in Nederland, geldt de leerplichtwet en in Nederland betekent dat schoolplicht. Daaraan voldoe je wel als je je kind in het buitenland naar een (erkende) school stuurt, maar thuisonderwijs kun je dan formeel niet geven. Dan overtreed je de wet en riskeer je flinke boetes.”

Uitschrijven

Wie zijn Nederlandse kind thuisonderwijs op reis wil geven, zal de kleine dus moeten uitschrijven in Nederland. “Daarbij geldt de regel dat mintens één van de ouders zich ook moet uitschrijven,” legt Nijenhuis uit. “En als je je vervolgens in een ander land weer inschrijft, moet je natuurlijk rekening houden met de onderwijswetten in dat land.”

Wie ingeschreven wil blijven staan in Nederland maar toch onbepaalde tijd met schoolgaande kinderen wil reizen, kan wel proberen om daar toestemming voor te krijgen. Nijenhuis: “Je kunt in overleg gaan met de leerplichtambtenaar van jouw gemeente. Hoe die er tegenover staat is afhankelijk van zijn visie en zijn ervaringen met thuisonderwijs.” Woordkeus speelt hier ook een rol. “Als je zegt dat je met je kinderen op wereldreis gaat, zullen meteen alle alarmbellen gaan rinkelen. Als iemand aangeeft in het buitenland te gaan werken, zal er al anders tegenaan gekeken worden. Lees hiervoor ook artikel 5c van de Leerplichtwet.” 

Sociale en eigenzinnige kinderen

Van de (meeste) Nederlandse digitale nomaden die met kinderen rondreizen, zijn de kinderen nog jong. Nederlandse Hester de Vries bijvoorbeeld, die sinds 2010 met vriend Teun de wereld rond reist. In Thailand kregen ze ruim een jaar geleden hun zoontje Frits. Hoe het onderwijs van Frits er over een paar jaar uit ziet, weten ze nog niet. Hester: “Daar denken we natuurlijk wel over na. Onderweg komen we regelmatig digitale nomadengezinnen tegen en wat me vooral opvalt is hoe sociaal die kinderen zijn. Het zijn vaak heel eigenzinnige kinderen die op vroege leeftijd al heel zelfbewuste keuzes maken en ook echt veel weten, ze lijken ook verder ontwikkeld.”

Op dit moment verwacht Hester niet dat hun keuze in de toekomst op thuisonderwijs zal vallen. “Ik denk wel dat thuisonderwijs heel goed is voor kinderen maar ik vrees toch dat Frits dan een deel sociale interactie zou missen. Bovendien heeft het een flinke impact op je als ouder. Je bent al moeder, lover, ondernemer en dan wordt je ook nog leraar. Hoeveel tijd heb je in een dag?”

Wat is beter?

Of thuisonderwijs of schoolonderwijs beter is voor een kind blijft natuurlijk altijd een discussiepunt. De Nederlandse Vereniging voor Thuisonderwijs schrijft op hun website: “Vergeleken met kinderen die schoolonderwijs volgen, lopen kinderen die thuisonderwijs krijgen gelijk op of lopen zij zelfs voor in hun schoolvorderingen en sociaal-emotionele ontwikkeling. Zij halen vergelijkbare of hogere scores, zijn vaak sociaal vaardiger en rijper. Daarnaast passen zij zich bij de overgang naar studeren makkelijk aan en blijft de leermotivatie bij hen op peil of neemt zelfs toe.”

Natuurlijk kleven er ook nadelen aan. Nijenhuis: “Je moet je wel realiseren dat je als ouder heel intensief met onderwijs bezig bent dus dat je veel minder tijd voor jezelf en je werk hebt. Ook is het goed om stil te staan bij andere effecten, je krijgt bijvoorbeeld geen kinderbijslag meer als je je kind uitschrijft in Nederland.” Maar voordelen van thuisonderwijs op reis ziet hij ook. “Al reizend zal een kind veel levenservaring op doen. Hij komt in contact met kinderen van verschillende culturen en leert andere talen en gewoonten kennen. Mits je dat stimuleert, ten minste.”

Sociale contacten

En ander veelbesproken nadeel is het gebrek aan sociale contacten bij thuisonderwijs. De Amerikaanse Jean schrijft echter: “Ik zie onze nomadische levensstijl juist als een groot voordeel voor Nina’s sociale leven. Ze legt contact met andere kinderen van uiteenlopende leeftijden, uit alle hoeken van de wereld in verschillende talen. Ze maakt inmiddels razendsnel nieuwe vrienden en heeft contacten voor het leven gelegd over de hele wereld.”

Zij verwacht dat er in de toekomst steeds meer thuisonderwijs op reis gegeven zal worden: “Vandaag de dag kun je leven, werken en leren vanuit waar je maar wilt en deze trend zal alleen maar groeien nu de nieuwe economie en technologie dat makkelijker en makkelijker maken.”

Meer weten? Kijk op:

www.thuisonderwijs.nl
www.ikkrijgthuisonderwijs.nl
www.ditisthuisonderwijs.nl
www.homeschooling.nl

Of lees hier een interview met moeder Jean.